علل و راه های درمان اسهال در بارداری

اسهال در دوران بارداری

بسیاری از زنان در مراحل مختلف بارداری چند ساعت پس از صرف وعده غذایی دچار اسهال یا مدفوع آبکی می‌شوند. تصور غلط و رایجی وجود دارد که می‌گوید اسهال یا یبوست در دوران بارداری باعث سقط جنین می‌شود اما واقعیت این است که وجود چنین مشکلی، مخصوصا در اولین سه ماهه‌ی بارداری کاملاطبیعی است. همچنین برخی از زنان قبل از وضع حمل نیز اسهال دارند.

وجود آب کافی در بدن در دوران بارداری از اهمیت بسیاری برخوردار است و اسهال باعث می‌شود که بدن سریعا به کم آبی و عدم تعادل الکترولیت‌ها دچار شود. زمانی که بدن کم آب شود، دردی شبیه درد زایمان به وجود می‌آید، به همین دلیل است که بسیاری از مراجعات بیمارستانی در دوران بارداری با تزریق وریدی مایعات درمان می‌شوند. اگر اسهال غیر قابل کنترل شود و مادر احساس کاهش انرژی و شکم درد کند، باید به پزشک مراجعه کند.1
 

علل اسهال بارداری

اسهال یکی از اولین علایم و نشانه‌های بارداری است. اسهال در هر دوره از بارداری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به هریک از آن‌ها می‌پردازیم
 

هورمون‌ها

به دنبال تغییرات هورمونی مربوط به بارداری و شرایط عمومی بدن مادر ایجاد شود. هورمون‌هایی مانند استروژن، پروژسترون و گونادوتروپین جفتی انسان بر دستگاه گوارش اثرات سوء‌ خواهند داشت. آن‌ها می‌توانند منجر به بیماری صبحگاهی، میل شدید به غذا، تهوع، استفراغ یا اسهال بارداری شوند. هر زن باردار تغییرات هورمونی را تجربه می‌کند ولی تنها تعداد محدودی از آن‌ها دچار اسهال بارداری می‌شود.
 

مصرف ویتامین‌های دوران بارداری

ویتامین‌های دوران بارداری برای بارداری و سلامت کودک در حال رشد مفید هستند، اما گاهی اوقات ممکن است باعث ناراحتی معده و اسهال مادر شوند. در این صورت، بهتر است در مورد نوع ویتامین‌های مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.
 

تغییرات رژیم غذایی

تغییراتی که در رژیم غذایی دوران بارداری برای رسیدن مواد مغذی بیشتر به جنین ایجاد می‌شود، گاهی اوقات مادر را دچار اسهال و مشکلات گوارشی دیگر می‌کند. اما نگران نباشید این یک بیماری موقتی است و به زودی بر طرف خواهد شد.
 

حساسیت‌های غذایی

تغییرات دوران بارداری ممکن است مادر را نسبت به مواد غذایی که تا پیش از حاملگی مشکل‌ساز نبودند، حساس کند. آلرژی غذایی در دوران بارداری به صورت اسهال و نفخ بروز می‌کند.


 

عدم تحمل لاکتوز

تغییر نوع رژیم غذایی زنان باردار در این دوران با افزایش مصرف شیر می‌تواند آن‌ها را دچار مشکل عدم تحمل لاکتوز و عوارض بعدی آن و اسهال کند. تحقیقات نشان داده کاهش میزان مصرف شیر علایم عدم تحمل لاکتوز را کم می‌کند، اما با این حال مادر باید برای تأمین کلسیم مورد نیاز این دوران از سایر محصولات لبنی مانند ماست و پنیر مصرف کند.
 

اسهال اواسط بارداری

اسهال در سه ماهه دوم کمتر رایج است اما اگر اسهال در این دوره با هر علایم دیگری مانند تب یا به دنبال بدن درد رخ دهد حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
 

اسهال اواخر بارداری

بیشتر مادران باردار اسهال اواخر دوران بارداری و در طول سه ماهه‌ی پایانی بارداری را تجربه می‌کنند. اسهال در این دوره از بارداری می‌تواند نشانه‌ای ازآغاز فرآیند تولد و شروع دردهای زایمان باشد. اما به این معنا نیست که جنین به زودی و بلافاصله متولد خواهد شد. تغییراتی که در بدن رخ می‌دهد مادر را برای زایمان آماده می‌کند.

البته اسهال در کل دوران حاملگی می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که به خود بارداری مادر هیچ ارتباطی ندارد و احتمالاً مربوط به علل غیر بارداری می‌شود که شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌های روده‌ای، آنفلوانزای معده، عوارض داروها و مسمومیت غذایی و همچنین برخی بیماری‌ها از قبیل بیماری کرون، سندرم روده‌ی تحریک پذیر، کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک است.2
 

علایم اسهال در بارداری

علایم هشدار دهنده‌ی اسهال در بارداری شامل

گرفتگی شدید یا درد معده

مخاط یا خون در مدفوع

سردرد شدید

استفراغ شدید

تب بالای ۱۰۰ درجه فارنهایت

کاهش حجم ادرار

تپش قلب

اسهال می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن مادر شود که نشانه‌های آن عبارت است از

ادرار زرد تیره

خشکی دهان

تشنگی

کاهش حجم ادرار

سردرد

سرگیجه

سبکی سر

در صورت ابتلا به اسهال بیش از دو روز و یا بروز علایم هشدار دهنده باید فوری به پزشک خود مراجعه کنید. اسهال به تنهایی معمولاً تا زمانی که به رنگ سبز تغییر رنگ ندهد نمی‌تواند نگران کننده باشد. البته یکی از دلایل سبز شدن رنگ مدفوع مصرف بیش از حد مواد غذایی غنی از کلروفیل است. برای مثال مصرف سبزی‌های برگ‌دار در دوران بارداری، دارو و برخی مکمل‌ها منجر به تغییر رنگ و قوام مدفوع می‌شود.

هنگامی که متوجه رنگ سبز مدفوع خود شدید نگران و عصبی نشوید. ابتدا به مواد غذایی مصرفی روز گذشته خود دقت کنید اگر دلیلی برای سبزی مدفوع پیدا نکردید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت تغییر رنگ مدفوع به سیاه و سفید که می‌تواند به دلیل مصرف مکمل آهن در دوران بارداری باشد نیز نگران نشوید.3

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فرد باردار بیش از دوبار در روز به اسهال مبتلا شود، باید فورا به پزشک مراجعه کند. همچنین، اگر فرد به اسهال بارداری مبتلا است باید مراقب علائم زیر نیز باشد.

درد و انقباض شدید در شکم

وجود مخاط یا خون در مدفوع

سردرد شدید

استفراغ شدید

تب بالای 100 درجه فارنهایت

کاهش ادرار

تپش قلب.1
 

درمان اسهال در دوران بارداری

در اکثر موارد اسهال، بدون دارو درمان می‌شود. با این حال چندین روش برای درمان اسهال در زمان بارداری وجود دارد. در مواردی که اسهال خود به خود درمان نمی‌شود اغلب عامل اسهال، مسمومیت غذایی، ویروس یا باکتری است. سعی کنید در این موارد بدن خود را هیدراته (رساندن آب کافی به سلول‌های بدن) نگه دارید.

داروهای مصرفی خود را نگاه کنید. ممکن است در لیست داروهای شما دارویی وجود داشته باشد که سبب اسهال شما شده است. در این مواقع با پزشک خود صحبت کنید و پس از مشاوره با وی در صورتی که قطع دارو مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند؛ مصرف آن را قطع کنید.

اجتناب از خوردن غذاهایی که باعث می‌شوند اسهال شما بدتر شود. مثلا غذاهایی که چاق‌کننده هستند و کالری بالا دارند. غذاهای سرخ شده، غذاهای تند، شیر و لبنیات و مواد غذایی با فیبر بالا.

بدون مشورت با پزشک خود، داروی ضد اسهال مصرف نکنید. بعضی مواقع شرایط توسط این داروها بدتر می‌شود. علاوه بر آن، همه آنها در بارداری امن نیستند.

آب بنوشید تا جایگزین مایعات از دست رفته بدن شود. نوشیدن آب میوه و آبگوشت نیز می‌تواند به جایگزینی برخی از الکترولیت‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی که بدن شما از دست داده است کمک کند.3
 

درمان های خانگی اسهال در بارداری

درمان های خانگی مختلفی برای رفع اسهال در بارداری وجود دارد. در اینجا بعضی از روش هایی که می توانید امتحان کنید ذکر شده است:
 

1-  چای زنجبیل

زنجبیل را بجوشانید و در آب دم کنید. بگذارید سرد شود و سپس مصرف کنید.
 

2-  عسل

سه تا چهار قاشق غذاخوری عسل را به یک لیوان آب اضافه کنید و به صورت روزانه مصرف کنید.
 

3-  عصاره نعناع

عصاره نعناع را به نصف فنجان آب اضافه کنید و روزی دو بار مصرف کنید.
 

4- رژیم غذایی BRAT

سال ها موز، برنج، سیب و نان تست توصیه می شود. زیرا این موادغذایی سیستم گوارش را آرام می کنند.


 

5- مواد غذایی مفید

افزودن این موادغذایی حاوی ویتامین ها و مواد معدنی به رژیم غذایی نیز توصیه می شود:

- موادغذایی دارای نشاسته مانند سیب زمینی و غلات

- سبزیجات

- سوپ بدون شیر و حاوی برنج، نودل و سبزیجات

- گوشت بدون چربی

- ماست

همچنین توصیه می شود غذاهای سبک بخورید تا معده سنگین نشود.
 

غذاهایی که نباید بخورید

- غذاهای تند و چرب به سختی هضم می شوند. بنابراین بهتر است از منوی غذایی حذف شوند.

- نوشیدنی های شیرین و انرژی زا باعث به هم خوردن سیستم گوارشی می شوند بنابراین باید از مصرف آن ها اجتناب کنید.

- اگر تحمل لاکتوز ندارید، شیر به مقدار زیاد مصرف نکنید. از روش های دیگر برای جذب کلسیم استفاده کنید.

- از مصرف بیش از حد قهوه، چای و نوشیدنی های انرژی زا اجتناب کنید.4

پینوشتها
1.www.iran-clinic.com
2.www.irangastroenterologist.ir
3.www.drdr.ir
4.www.beytoote.com